Heilige boontjes, monstrans- of soldatenbonen zijn stok droogbonen.
Zaaien: mei – juni. Oogsten: rijpe peulen in oktober.
In Frankrijk is deze boon vernoemd naar de Cavaliers van de Orde van de Heilige Geest – die een roodbruin kruis droegen – en heet daar: (haricot) St. Esprit à oeil rouge: Heilige geest(boon) met rood oog, of soms ook wel Nombril de Bonne Soeur OF à la Religieuse.
Heilige boontjes of monstransbonen zijn ietwat ronde witte boontjes met rondom het naveltje een rode tot roodbruine tekening in de vorm van een lofprijzende engel (ook wel monstrans) of een vogel (vaak wordt er een arend met gespreide vleugels in gezien). Anderen zien er een soldaat in, vandaar ook wel de naam soldatenboon.
De legende van de ‘heilige bonen’
Heilige bonen zijn witte bonen waarop een monstrans staat afgebeeld. Een monstras is een houder, normaal van goud waarin een geconsacreerde hostie wordt getoond.
Volgens de legende verborg een Franse pastoor in de Eerste Wereldoorlog zijn kerkschatten uit angst voor diefstal onder de grond. Om de schatten nog beter te beschermen plantte hij er witte staakbonen op. Toen de bonen rijp waren om te oogsten en ze van hun jasjes werden ontdaan, ontdekte de pastoor de afbeeldingen van de monstrans op de bonen.
Dhr. H. van Rens, in het dagelijks leven werkzaam bij de praktijkschool in het Limburgse Horst, bracht de planten in de jaren ‘60 vanuit Frankrijk naar Horst. Tijdens zijn vakantie in de Vogezen ontmoette hij daar namelijk een excentrieke kluizenaar, die de bonen kweekte en hem over de legende vertelde. Terug in Nederland liet Van Rens de bonen aan de zaadbonentelers in Horst zien. Ook gaf hij dorpsgenoot en kenner van het roomse leven, Van Bekerom, enkele stekken. De bonentelers hadden destijds nog nooit zoiets gezien en konden er geen verklaring voor vinden. Het is dan ook aannemelijk dat de soldatenboon typisch Nederlands is en al zeker in de 19de eeuw hier bekend is, en dat de Heilige boon van latere datum is. Ook zijn er talloze onderlinge kruisingen ontstaan, met daarbij meerdere patronen, waarbij ook de vleugels los kunnen staan van de monstrans. De soldaten- of heilige boon zijn daardoor niet meer goed te onderscheiden.
De originele bonen waren duidelijk van elkaar te onderscheiden. De soldatenboon was veel langwerpiger dan de meer ronde heilige boon. Bij de Heilige boon is er sprake van een kernvorm met daarom heen twee vleugels, bij de soldatenboon is er sprake van een kern met daarom heen twee kleinere vleugels met daarboven een losstaande vorm. De Heilige boon is vaak roder, de soldatenboon gaat meer richting (bruin)zwart.
De benaming Heilige boon heeft in ieder geval niets te maken met de uitdrukking ‘zich als een heilig boontje gedragen’, wat betekent dat iemand zich braaf voordoet. Dit laatste zou een verbastering zijn van heilig bontje, een vrome brave wees, een benaming uit de 19de eeuw.
Culinair
Beide bonentypen smaken vooral hemels, in alle smaaktesten tot nu toe zaten ze bij de lekkerste. De structuur van de boon is zacht en de smaak gaat richting die van tamme kastanjepuree.
Je vindt deze boon vooral bij moestuinders en stadstuinen.
De reden dat deze boon bijna niet meer wordt geteeld, is dat peulvruchten over het algemeen in onmin zijn geraakt. Met de verschuiving van minder dierlijk naar meer plantaardig voedingspatroon zal er een grotere rol voor peulvruchten zijn weggelegd. De soldatenboon is tamelijk vatbaar is voor rol mozaïek, scherp mozaïek on vlekkenziekte.
Verkrijgbaarheid
Zaden:
Tuinen van weldadigheid
Hospitaallaan 48
9341 AH Veenhuizen
0592 388 414
www.detuinenvanweldadigheid.nl/
info@detuinenvanweldadigheid.nl
Zaadhandel van der Wal
A.G. Bellstraat 55
Postbus 23
7900 AA Hoogeveen
0528264034
www.zaadhandelvanderwal.nl
info@zaadhandelvanderwal.nl
Vreeken’s Zaden
Voorstraat 448
3311 CX Dordrecht
www.vreeken.nl
info@vreeken.nl
